ZASTAL – ŁYŻKA DZIEGCIU

Od kiedy na ZASTALu, legendarnej fabryce wagonów, dopuszczono obok funkcji przemysłowej również usługową i mieszkaniową, zakład z uporządkowanego, choć nadszarpniętego zębem czasu miejsca pracy zamienia się w gruzowisko i śmietnisko. Dwa lata temu wyburzono pierwsze hale, w tym potężne byłe wydziały produkcji części wagonowych z lat 70. Unikatowe, z infrastrukturą techniczną. Ponieważ hale produkcyjne buduje się dziś zupełnie inaczej, więc te zgruzowane były wciąż mocno się trzymającymi, funkcjonalnymi oryginalnymi egzemplarzami do wykorzystywania.

Ostatnio wyburzono kolejny obiekt od strony Doliny Gęśnika. Działka 2646 m kw w ofercie sprzedaży jest za ponad 2,5 mln pln. Obszar całego ZASTALu to 32 ha. Właścicieli wielu. Od strony ul. Obywatelskiej osiedle na terenie zakładu już powstaje. Nazwa osiedla wskazuje na „nowe”, lepsze, a materiały promujące są przepełnione dumą. Ale z dobrem publicznym, wartościami dla społeczeństwa nie mają wiele wspólnego. Metr kwadratowy w deweloperskim mieszkaniu, jak można przeczytać na stronie inwestora, kosztuje od 9900 tys. pln. Prezesem i współzałożycielem Grupy PBS jest Tomasz Siemiński – były dyrektor RCAK i radny Sejmiku Województwa Lubuskiego. To nie jedyny zainteresowany inwestor, ale pierwszy, który podjął się inwestycji mieszkaniowej na terenie zakładu.

Studium dla tego terenu przyjęte w 2020 r. otworzyło drogę do zupełnej samowoli: ZASTAL znika, kolejne hale doprowadzane są do ruiny, być może celowo. Na całym terenie pokradziono pokrywy do studzienek kanalizacyjnych. Od miejskiego konserwatora zabytków nie możemy doczekać się odpowiedzi jakie kroki podjął. Przedsiębiorcy zostali nieliczni, jednak działalność, która pozostała jest dowodem, ze MOŻNA na ZASTALu pracować.  Pokazuje to m.in. zagraniczna firma, która od ponad dekady wciąż jest obecna w jednej z hal.

Dlaczego przez wiele lat tematem ZASTALu nikt w magistracie się nie zajął? Wielokrotnie podejmowaliśmy temat rewitalizacji terenu pod kątem społecznym. Zasób był/wciąż jest spory, mimo nieodwracalnych zniszczeń. Dlaczego nie nawiązano współpracy publiczno-prywatnej, by wykorzystać potencjał  zakładu w jego oryginalnym przeznaczeniu? Produkcja i gospodarka są filarami w czasach dobrych i cięższych. Dlaczego na ZASTALu nie zobaczymy unijnej tablicy informacyjnej o wykorzystanych tam środkach pieniężnych na wsparcie gospodarki? Jakby celowo, ułatwiając drogę deweloperom, zakład z roku na rok doprowadzano do ruiny. Dziś jest naprawdę źle. To porażka 18 letniej kadencji J. Kubickiego, który mawiał, że podniósł miasto z ruiny, w rzeczywistości oddając deweloperom i sieciom handlowym. Przespaliśmy największe momenty rozwoju.

 

Zarządzanie zakładem pogarszało się z roku na rok po zmianie ustroju. Wydaje się, że nastawione było nie na utrzymanie produkcji, a na obrót  pieniędzmi zgromadzonych w zakładowej kasie. Wiadomo bowiem, że u schyłku PRL ZASTAL stanął na nogi po załamaniu z początku dekady lat 80. Całkowity i wieloletni brak zainteresowania miasta tym, co się w ZASTALu dzieje, brak podejmowanych kroków w celu nawiązania współpracy i pozostawienie industrialnego zasobu na zupełne wyniszczenie, to niestety historia znana tysiącom polskich zakładów. Jednak ZASTAL mimo wszystko trzymał się całkiem nieźle w czasach dla niego mało łaskawych, pomimo wielkich możliwości (rozwój to jedno z najczęściej używanych słów w ostatnich dekadach),  dopóki poprzez studium nie dopuszczono tam zabudowy mieszkaniowej.

 

 

Co dziś?  Nie chcemy kolejnego centra handlowego ani osiedla. ZASTAL będąc potęgą miasta i ostatnim takim zachowanym terenem przemysłowym, jak i z racji tysięcy historii mieszkańców, zasługuje na godne utrzymanie, a miasto tego zwyczajnie potrzebuje. Zbyt dużo zostało już zniszczone. W zachowanych halach wrócić można produkcję. Młodzież chce krytego skate parku. Potrzebna jest nam hala na targi / hala targowa, konferencyjna.  Potrzebne są przestrzenie, by przedsiębiorcy prowadzić mogli swoje lokalne biznesy, warsztaty. Potrzebna jest strefa hałasu dla młodych i starszych. Jest to ostateczny moment, by zacząć działać urzędowo i wyrzucić z szafy tego trupa zostawionego po poprzednikach.

 

Na aktualnej dokumentacji fotograficznej pokazana jest część południowa zakładu, ulegająca największym przemianom.

 

________________________________________________________________________________________________