WZGÓRZA PIASTOWSKIE

Parkowo-leśny obszar Wzgórz Piastowskich w kręgu zainteresowań wielu z nas leżał od dawna. Przede wszystkim ze względu na unikatowy, jak na 140tysięczne miasto, charakter tego terenu leśnego. Dzięki niemu Zielona Góra rzeczywiście pozostaje pod kątem zieleni zielonym miastem, w dodatku z wielkim atutem w postaci rozległego mieszanego naturalnego parko-lasu w centrum miasta. Widzimy w tym olbrzymią moc!

Moc natury z charakteru

Na jednym z naszych spacerów badawczych bezsprzecznie doszliśmy do wniosku: Wzgórza i Las Piastowski są przepięknym, urozmaiconym terenem zielonym, gdzie można odnaleźć ciszę i spokój ducha. Wrócić na normalne obroty z dala od miejskiego zgiełku. I nie potrzeba do tego zbyt wiele.

Zimą 2015r. Zielonogórskie Towarzystwo Upiększania Miasta organizowało cykl wycieczek po Wzgórzach z przewodnikiem, pod nazwa Akademia Lasu Piastowskiego. Poznawaliśmy leśne szlaki starych kopalń, źródełka Pustelnik i geologicznych wzniesień polodowcowych. Morenowe wzgórza na terenie całego Lasy Piastowskiego są bowiem częściąmezoregionu fizycznogeologicznego, zwanego Wałem Zielonogórskim. Czy to nie ciekawe?

Wzgórza swoją rekreacyjną formą i przeciwwagą do silnie zindustrializowanego miasta przyciągały mieszczan już w czasach przedwojennych. Szlaki pieszych wycieczek pań w długich sukniach i panów we frakach sięgały aż dzisiejszego Wzgórza Wilkanowskiego, skąd podziwiać było można widok rozciągający się na południe. Bliżej obszaru zurbanizowanego, wówczas w postaci winnic i ogrodów, a dzisiejszego osiedla Piastowskiego i Amfiteatru, aż po Ogród Botaniczny przy dzisiejszej ulicy Waszczyka, funkcjonował miejski Park Ludowy (Volks Park). To na tym terenie do dziś odnaleźć można pozostałości starych założeń parkowych i cieszyć się widokiem wiekowych już drzew liściastych. To właśnie taka historia Wzgórz Piastowskich nas urzekła i postanowiliśmy ją przypomnieć i utożsamić się z nią, zachowując jednocześnie to co człowiekowi bardzo potrzebne: kontakt z wolną naturą.Wiązałoby się to z poprawą funkcjonalno-użytkową terenu zielonego poprzez niewielkie i niemal nie widoczne ingerencje w naturalny ekosystem. Dopasowane dodatki, które nie zakłóciłyby charakteru wzgórz, jako spójnej, przyrodniczo rekreacyjne całości.

Plany rewitalizacji lasu

W magistracie zaczęło jednak grzmieć i zapowiedziano wielkie inwestycje na Wzgórzach w ramach… rewitalizacji. Zaczęło się od propozycji krytego lodowiska i planów zabudowy Piast-Polany na błoniach Amfiteatru. Niedługo po tym padła propozycja budowy centrum sportów zimowych na Wzgórzach: całorocznego igielitu na Górce Tatrzańskiej, toru saneczkowego, wieży widokowej, mini busików elektrycznych wożących turystów z rozbudowanego mini zoo na wieżę. Większość radnych zadecydowała na sesji o zmianie planu zagospodarowania Wzgórz z terenu zielonego na budowlany. Plan dopuścił: budowę zabudowań, dróg dojazdowych, parkingów, ogrodzeń i wyznaczył obszar 2tys mkw. pod usługi.

W międzyczasie odbyły się miejskie konsultacje społeczne w formie pikniku na Piast-Polanie. Trójka architektów współpracujących z miastem przedstawiła swoje koncepcje na zagospodarowanie Wzgórz, z uwzględnieniem wyłącznie zapowiedzianych i wcześniej ustalonych planów urzędowych. Głosować było można np. o wstępnym rozmieszczeniu atrakcji, bowiem każdy projekt choć inny pod kątem praktycznym, był jednakowy pod kątem merytorycznym i nie miał na celu rzeczywistego odzwierciedlenia potrzeb użytkowników Wzgórz Piastowskich. Stworzyło to pozory wymiernych konsultacji. Jedynie najbardziej kontrowersyjne lodowisko poddane zostało weryfikacji za lub przeciw (i otrzymało ocenę negatywną).

Pytania: czy leśno-parkowy teren jest obszarem zdegradowanym w myśl ustawy o rewitalizacji i trzeba go wyprowadzać ze stanu kryzysowego (= spowodować zmiany niwelujące na nim niekorzystne zjawiska społeczne jak np.: bezrobocie, wykluczenie społeczne, niską dostępność do kultury…)? Czy plany magistratu w aktualnie panującej konwencji przeprowadzania budów i projektowania przestrzennego (z nagminnym brakiem nadzoru środowiskowego) rzeczywiście nie naruszą naturalnego charakteru Wzgórz? Czy zostały wzięte pod uwagę rzeczywiste potrzeby aktualnych użytkowników lasu?

Uczestniczymy!

Zaproszenie ze strony Fundacji Partycypacja umożliwiło nam włączenie się w piknik konsultacyjny i wbrew wcześniejszym pojawiającym się zapowiedziom, że możemy uczestniczyć wyłącznie jako bierna strona konsultacji, uczestniczyliśmy aktywnie w procesie. Ponieważ zdawaliśmy sobie sprawę, że nie da się odciągnąć uwagi magistratu od Wzgórz w ogóle, przedstawiliśmy alternatywy wobec planowanego parku rozrywki na Wzgórzach. Wiązało się to przede wszystkim z poprawą istniejącej infrastruktury parkowej i jeszcze mocniejszym zaakcentowaniem szczególnego charakteru Wzgórz i Lasu Piastowskiego, jako niebywałej atrakcji pod szyldem „największego miejskiego lasu” w Polsce. Szczegóły opisaliśmy w raporcie. Jest on dostępny na BIP Urzędu Miasta pod linkiem: Raport z konsultacji – załącznik (dokument PDF)

Zaś raport całkowity autorstwa Fundacji Partycypacja dostępny tu: OŻYWIONA ZIELONA. Raport z konsultacji społecznych dotyczących rewitalizacji Zielonej Góry (dokument PDF)

Podczas pikniku siłami Inicjatywy Miasto Ogród i Zielonogórskiego Towarzystwa Upiększania Miasta przeprowadziliśmy Spacer Poszukiwawczy po Wzgórzach Piastowskich z przewodnikiem w poszukiwaniu śladów po starym Parku Ludowym. Odnaleźliśmy: na poły zarośnięte polany wypoczynkowe i stawy, pozostałości młynów wodnych, szlaki spacerowe z alejami drzew liściastych oraz punkty widokowe.

Niezaprzeczalnie oddolne zaangażowanie społeczne w temat rewitalizacji obszaru Wzgórz pozwoliło na włączenie pod dyskusję tematu rewitalizacji Amfiteatru, samego Parku Piastowskiego, czy kąpieliska Ochla. „Lodowisko czy kąpielisko? Czego potrzebuje zielonogórzanie” było jednym z haseł za przeniesieniem priorytetów rewitalizacyjnych dotyczących omawianego terenu. Postulujemy wciąż także o rewitalizację nie lasu, co jest niezgodne z ustawą o rewitalizacji, a przeniesienie działań na zamieszkałe Osiedle Piastowskie, na którym kumulują się problemy społeczne.

Zawiłą sytuację z kontrowersyjnymi planami rewitalizacji Wzgórz Piastowskich może wyjaśnić poniższa infografika.